جایگاه اقتصادی استان قم (۳)

بخش سوم: ویژگیهای بازرگانی و بازارهای مالی

قرار گرفتن شهر قم درمسیر ارتباطی تعداد زیادی از استانهای جنوبی ، مرکزی و غربی کشور با تهران از نظر بازرگانی موقعیت ویژه ای را برای این شهر فراهم نموده است و با سرمایه‌گذاری و بهره گذاری و بهره گیری مناسب از این پتانسیل و مزیت نسبی توسعه اقتصادی و اجتماعی استان سریع می شود .

واردات :

بیشترین مقدار واردات انواع کالا از گمرکات استان قم . مربوط به کالاهایی از قبیل؛ محصولات صنایع شیمیایی مواد پلاستیکی، فلزات معمولی و ماشین آلات می باشد . و ارزش واردات این کالاها در سال ۱۳۹۰ حدود ۶۲۲۷۶ میلیون ریال بوده است .

صادرات :

در بخش صادرات کالا از گمرکات استان (براساس آخرین آمار) بیشترین مقدار مربوط به محصولات معدنی ، محصولات صنایع شیمیایی ، خمیر چوب و کفش ، مرواید طبیعی و … می باشد که به لحاظ ارزش صادراتی کالا در سال ۱۳۹۰ حدود ۷۲۷۰ میلیون ریال بوده است .

انبارها و سیلوها :

وجود واحدهای سیلو : ظرفیت ۲۷۵۰۰ تن و یک انبار مسقف با ظرفیت ۲۰۰۰ تن به همراه ۳ سردخانه فعال توانائیهای ذخیره و نگهداری موجود در استان هستند. و از این مقدار ۱۴۰ هزار تن به کارخانه های آرد سازی تحویل شده است .

واحدهای بانکی:

وجود تمامی شعب واردات کل بانکهای موجود در کشور (تجارت ، سپه ، رفاه کارگران ، صادرات ، صنعت و معدن ، کشاورزی ، مسکن ، ملت ، ملی ، توسعه صادارت ) به تعداد وسیع و قابل توجه در سطح استان ، تقریبآ مبادلات مالی و اعتباری را بسیار سهل نموده است .

تعداد کل این بانکها در پایان اسنفد ماه ۱۳۹۰ در حدود ۱۳۰ شعبه بوده است و تعداد انواع سرپرده های این بانکها در پایان ۱۳۷۹ تقریبآ ۱۶۴۹۸۹۵ بوده که ارزش آنها ۱۴۴۰۰۰۹ میلیون ریال است . همچنین تعداد تسهیلات داده شده در این سال به بخش غیردولتی ۹۷۷۷۱ و میزان این تسهیلات ۸۱۲۷۳۸ میلینون ریال بوده است . با توجه به آمارهای ارائه شده توسط بانکها نوسانات سپرده گذاری وهمچنین میزان پرداخت تسهیلات در چندین سال گذشته رو به صود و افزایش بوده است .

بیمه :

چهار شرکت بیمه ای مهم کشور (آسیا ، ایران، البرز، دانا) به صورت فعال و با رشدی قابل قبول در سطح استان به فعالیت می پردازند و انواع بیمه نامه های آتش سوزی، اتومبیل، باربری، حوادث، درمانی، عمر، شخص ثالث، مهندسی و سایر موارد را برای افراد حقیقیی و حقوقی صادر مینمایند بر اساس سالنامه آماری استان قم در سال ۱۳۸۰، تعداد بیمه نامه های صادره از این چهار شرکت ۱۱۹۰۵۱ بوده است که نسبت به سالهای قبل رشته قابل قبولی داشته است . بیشترین حجم این بیمه ها به ترتیب مربوط به شخص ثالث حوادث آتش سوزی، عمر و – بوده است که میزان حق بیمه عایده شده توسط این چهار شرکت ۴۷۸۲۹ میلیون ریال و تعداد خسارت پرداختی توسط آنها ۱۵۰۲۲ عدد بوده است .

طرح های ملی استان قم

طرح احداث راه آهن دو خطه قم-اصفهان :

– راه آهن دو خطه سریع السیر قم- اصفهان قسمتی ازطرح راه آهن دو خطه تهران- قم-اصفهان می باشدکه بخش تهران-قم آن اجرا شده است.

– طول مسِر راه آهن قم-اصفهان ۲۴۲کیلومتر است.

– سرمایه گذاری در این طرح۴۸۰۰ میلیارد ریال برآورد شده است که بخشی از آن دلاری و بخشی دیگر ریالی است.

– وزارت راه وترابری آمادگی دارد طرح مذکور را برای اجرا واگذار نماید.

اتمام طرح انتقال آب از سر شاخه های دز :

– هدف از اجرای این طرح انتقال آب ازمناطق غرب کشور به مرکز کشور است.این پروژه چند سال پیش آغاز شده و دارای چندین بخش مختلف ازجمله احداث چندین تونل،سدخاکی وخط لولهانتقال آب به تصفیه خانه قم می باشد.

– دراین طرح ابتدا آب سرشاخه های دز توسط بندهایی جمع آوری شده پس از آن آب رودخانه دره لکو با یک تونل ۱۶۰۰متری به دره دز انتقال داده می شود. از آنجا یک تونل ۲۶۰۰متری آب را به حوزه آبریز رودخانه دره دایی می ریزد.مجموعه این آب بایک تونل ۹ کیلومتری به منطقه الیگودرز می رسد و در پایان با دریافت آب دو رودخانه دیگر توسط یک تونل ۳۶ کیلو متر به گلپایگان میرسد.در این منطقه سدی خاکی با ظرفیت ۲۰۷ میلیون متر مکعب و ارتفاع ۷۵ متراحداث می شود.آب این سدخاکی از طریق یک خط لوله با قطرmm ۱۸۰۰ و طول ۱۱۰ کیلومتر به تصفیه خانه قم منتقل می شود.

– از این طرح تاکنون تونل ها به مناقصه رفته است.ازجمله تونل ۳۶کیلومتری در ۱.۵ سال پیش به مناقصه رفت و اکنون در حال اجرا می باشد و در مدت ۵ سال به بهره برداری خواهدرسید.

– آنچه جهت اجرا ازاین پروژه باقی مانده است وامکان واگذاری آن وجود دارد،ساخت سدخاکی با ظر فیت ۲۰۷ میلیون متر مکعب و ارتفاع۷۵ و اجرای خط انتقال۱۱۰ کیلومتری آب ازمحل سدخاکی تا تصفیه خانه قم می باشد.

– متولی این طرح وزارت نیرو- سازمان آب منطقه ای تهران است و کار مطالعاتی پروژه را انجام داده و نقشه های فاز دو را آماده نموده است.

– رقم سرمایه گذاری در ساخت سد خاکی ۴۳۰ میلیارد ریال برآورد شده است.

– ساخت دو نیروگاه ۳مگاواتی نیز در این طرح دیده شده است.

طرح احداث آزاد راه جدید قم- تهران:

– مطا لعات فاز اول این طرح درسال ۱۳۵۲ انجام شده و به تصویب رسیده است و اطلاعات آن در دسترس می باشد.

– اطلاعات موجود باید به روز شودکه برای اینکار مشاور اولیه طرح در دسترس می باشد.

– رقم سرمایه گذاری این طرح درحدود ۶۰۰ میلیارد ریال برآورد می گردد.

– این آزاد راه پایتخت را به مرکز صنعتی کشور و ۱۷ استان دیگر متصل می نماید.

پیشینه صنعت استان قم

قدمت صنعت در این شهرستان به سال ۱۶۰ه.ق می رسد. از این سال تا سال ۱۲۸۷ه.ق در شهر قم سکه ضرب می شد و نمونه های متعددی از این مجموعه سکه ها در موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) نگهداری می شود. در زمان صفویه در معدن مسگران قم با مس و آهن مبادرت به ساخت گلوله توپ می نموده اند. تعداد کارخانجات قم در سال ۱۳۰۵ ه.ق شامل ۶ کارخانه بلورسازی و چندین کارخانه شیشه گری و یک کارخانه چینی سازی بود. در سال ۱۳۰۸ توسط یک شرکت روسی اولین کارخانه پنبه پاک کنی در این شهر آغاز بکار کرد و در سال ۱۳۱۴ کارخانه نساجی ریسباف قم تاسیس شد که بتدریج کارگران آن به ۵۰۰ نفر افزایش یافتند.

از سال ۱۳۲۸ به بعد صنایع دستی و سنتی در استان اوج بیشتری گرفت و کارگهای مختلف گیوه چینی ـ آینه سازی ـ نمدمالی ـ تولید کفش ـ مبل سازی ـ تولید بخاری ـ آهنگری ـ حلوایی ـ صابون سازی ـ فرش دستباف (ابریشم), متقال بافی و سوهان پزی راه اندازی شد.

بدون تردید یکی از مهمترین صنایع دستی که با اسم قم پیوند خورده سوهان قم می باشد که مبداء پیدایش اولیه آن در هندوستان بوده و سپس در زمان ناصرالدین شاه وارد کشور شده است.

هنگامی که شاه ذائقه خویش را با سوهان قم تغییر داد و این امر موجبات انبساط خاطرش را فراهم آورد اظهار داشت این شیرینی برنده تمام شیرینی هاست و لذا کلمه سوهان بر آن اطلاق شده و هم اکنون به عنوان بهترین سوغات قم برای مسافران این استان تلقی می شود که اخیراً به بازارهای جهانی نیز راه پیدا کرده است. فهرست صنایع عمده در مقیاس کارگاهی در سطح استان بشرح زیر می باشد:

واحدهای کفش و دمپایی: ۴۵۶ واحد

واحدهای آجردستی: ۵۰۷ واحد

واحد های درودگری: ۱۶۰۶واحد

واحد سوهان پزی: ۳۷۶ واحد