جایگاه اقتصادی استان قم (۴)

بخش چهارم: ویژگیهای عمومی صنایع و معادن استان

در ابتدای تشکیل اداره کل صنایع و اداره کل معادن و فلزات در استان (مهر ۱۳۷۵) از نظر طبقه بندی کشوری صنعت و معدن استان در مکان هیجدهم قرار داشته و اینک پس از پنج سال فعالیت چشمگیر با پنج رتبه ارتقاء در مکان سیزدهم جای گرفته و از سوی دیگر بلحاظ جذب سرمایه گذاریهای صنعتی در مدت مزبور رتبه نهم کشور را کسب نموده است. در زمینه صدور پروانه بهره برداری در سال ۱۳۹۰ پس از استانهای تهران ـ اصفهان ـ آذربایجان شرقی ـ خراسان ـ قزوین و فارس در مکان هفتم جدول بهترین موقعیت صنعتی خود را درطول تاریخ استان بدست آورده است.

از نظر محوریت فعالیتهای صنعتی براساس پروانه های تولیدی صادره, رشته های صنعتی زیر در سطح استان اهمیت بیشتری یافته اند. ضمن آنکه از حیث میزان اشتال زایی صنایع استان را بخود اختصاص داده است.

ترکیب صنایع استان

الف) وضع کلی:

براساس آخرین آمار بانک اطلاعات صنعتی وزارت صنایع, استان قم تا پایان خرداد ۱۳۹۱ جمعاً ۱۴۸۹ واحد صنعتی دارای پروانه تولیدی با اشتغال زایی مستقیم ۲۵۱۷۴ نفر و سرمایه گذاری ثابت ۱۷۵۰ میلیارد ریال در سطح استان فعالیت دارند که کلاً دارای مالکیت غیر دولتی بوده و عمدتاً در مقیاس کوچک و متوسط شکل گرفته اند. همچنین قابل ذکر است که از مجموع پروانه های صادره تعداد ۸۶۱ فقره متعلق به دوران بعد از استان شدن قم ( مهر ۷۵ تا پایان خرداد ۱۳۹۰ ) می باشد و به عبارت دیگر هر هفته بطور متوسط سه پروانه بهره برداری شده است.

ب) واحدهای بزرگ

جمع واحدهای بزرگ که دارای ۱۰ نفر شاغل به بالا می باشد ۱۷۶ واحد بود (۱۲ درصد کل ) که از این میزان ۱۳۸ واحد دارای شاغلین بین ۱۰ الی ۴۹ نفر و ۲۰ واحد شاغل بین ۹۹-۵۰ نفر و ۱۸ واحد دارای بیش از ۱۰۰ نفر پرسنل می باشد. تعداد شاغلین در واحدهای مزبور ۹۹۲۹ نفر گزاراش شده است .

ج ) صادرات صنعتی

صادرات کالاهای صنعتی به طور مستقیم و غیر مستقیم توسط بارزگانان به کشورهای مقصد در اروپا, آسیای میانه, آفریقا و عمدتاً کشورهای عربی انجام پذیرفته است .

نوع محصولات صادراتی استان عبارتست از :

صنایع فلزی پیچ و مهره – قطعات ریخته گری – فیلتر درایر یخچال – کیت گاز سوز.

صنایع غذایی شامل : بیسکویت- غلات حجیم شده – نمک .

صنایع ساختمانی نظیر: سنگ نما- گچ.

صنایع شیمیایی سلولزی مشتمل بر رنگ – دستمال کاغذی- روغن موتور – حشره کش های خانگی – صابون و رزین های صنعتی .

صنایع نساجی و چرم مانند : منسوجات – فاستونی – کفش ماشینی – کفش صنعتی و ایمنی و همچنین معدن باریت و صنایع چینی مظروف. با جهت گیری اولویت صادرات صنعتی در سیاستهای اخیر کشور , وزارت صنایع و معادن, برنامه ریزیهای متعددی در سطح استان به عمل امده است که مهم ترین آنها تشویق و ترغیب واحدها به اخذ گواهینامه استانداردهای بین المللی ( سری ISO ۹۰۰۰) است که در مدت مزبور تعداد ۱۰ واحد جهت تولیدات پیچ و مهره – فنرسازی – گونی PP – انواع چسب- کیت گاز سوز – نایلون و نایلکس- قطعات خودرو و قطعات لاستیکی موفق به دریافت گواهینامه ISO9000

گردیده اند .

د) محصولات عمده استان

در یک جمعبندی کلی در قلمرو صنایع مختلف تحت پوشش برخی از واحدها با تعداد و ظرفیت های موثری فعالیت دارند که سهم آنها درتولید کلی کشور قابل توجه است . عمده ترین آنها عبارتند از :

تعداد ۸ واحد تولید پتوی معمولی و صادراتی با ظرفیت حدود ۳ میلیون تخته در سال .

تعداد ۱۷۹ واحد سنگبری با ظرفیت بالغ بر ۳ میلیون متر مربع در سال .

تعداد ۲۳۸ واحد کفش ماشینی با ظرفیت ۲۰۰ میلیون جفت در سال .

تعداد ۱۷۰ واحد پلاستیک با ظرفیت ۶۸۱۶۳ تن در سال .

تعداد ۷ واحد تولید موتور سیکلت با ظرفیت ۲۲۹۰۰۰ دستگاه در سال .

آمارهای صنعتی

با تصویب قانون ممنوعیت استقرار صنایع درشعاع ۱۲۰ کیلومترى تهران بخش زیادى از صنایع استان درشهرستان قم استقرار یافته که طبق آخرین آمار بدست آمده جمعا ۲۲۰۰ واحد تولیدى صنعتى بزرگ و کوچک در این شهرستان استقرار دارد که ۴۸ در صد از انها مربوط به صنایع کانى غیر فلزى ، ۱۵د رصد صنایع نساجى ، ۱۸درصد صنایع شیمیایى ، ۸ درصد صنایع غذایى ، ۷ درصد صنایع فلزى ، ۳درصد صنایع برق و الکترونیک ،‌ ۱۱درصد سلولزى ،۰/۴ درصد خدماتى و ۰/۱ درصد صنایع چرم می‏باشد.

آلودگى هوا

عمده ترین آلاینده هاى شهر قم درمصرف سوختهاى فسیلى توسط صنایع خلاصه می‏شود . شهر قم طبق آمار شرکت ملى نفت رتبه اول راازلحاظ مصرف نفت سیاه (مازوت) کسب نموده است که به این دلیل سالانه حجم عظیمى از مواد آلاینده سمى به شرح زیر در هواى شهر تخلیه می‏گردد:

اکسیدهاى گوگرد به میزان ۱۱۸۲۰.۴۱ تن د رسال

منو کسید کربن به میزان ۱۹۵۶تن در سال

اکسیدهاى نیتروژن به میزان ۸۳۶۲ تن د رسال

مواد معلق به میزان ۲۲۶۶ تن د رسال

آلوئید به میزان ۱۷۰ تن د رسال

هیدروکربنها به میزان ۳۵۲۲ تن د رسال

با توجه به محدود بودن سطج خیابانهاى قم و حجم عظیم ترافیک و همچنین صنایع آ لوده کننده هوا خصوصا کانى غیر فلزى لزوم توجه به آلودگى هوا و رفع آ‌ن مشهود می‏باشد.

عوامل متفرقه آلوده کننده هوا نیز شامل وسایل گرمایشى خانگى و تجارى ، سوزندان لاستیک و زباله و غیره درسطح شهر و همچنین گرد و غبارناشى ازفعالیت عمرانى می‏باشد.